Το 2015 με την αύξηση των προσφυγικών ροών (ας μου επιτραπεί να μην μιλάω για κρίση καθώς ήταν μια πραγματικότητα, η οποία ήταν γνωστή με αναμενόμενη εξέλιξη) η Ελλάδα βρέθηκε αντιμέτωπη με ένα τεράστιο ζήτημα διαχείρισης, το οποίο επιδεινώθηκε με το κλείσιμο των συνόρων τον Μάρτιο του 2016. Όλοι γνωρίζουμε το τι έγινε και πώς το διαχειρίστηκε η χώρα θεσμικά καθώς επίσης ποια πράγματα πήγαν καλά και ποια όχι.
Το καινούργιο, κατά τη γνώμη μου, στοιχείο που προέκυψε ήταν ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης συνολικά στη διαχείριση του ζητήματος. Από την αρχή φάνηκε ότι οι δήμοι είχαν ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην υποδοχή και τη φιλοξενία των ανθρώπων που έφταναν στη χώρα και οι οποίοι έπρεπε επείγοντος να βοηθηθούν. Το ίδιο είναι προφανές και στη διαδικασία ένταξης και κοινωνικής ενσωμάτωσης. Οι δήμοι πρέπει να είναι παρόντες σε αυτή διαδικασία, η οποία εκ των πραγμάτων εξελίσεται εντός των ορίων τους. Δυστυχώς δεν δείχνουν όλοι οι δήμοι την ίδια διάθεση και η έλλειψη ενός κανονιστικού πλαισίου για τον διαμοιρασμό των ανθρώπων καθιστά το μοίρασμα της ευθύνης δύσκολο. Παρόλα αυτά η παρούσα κατάσταση δείχνει ότι οι δήμοι είναι αυτοί που θα κληθούν να εφαρμόσουν πολιτικές ένταξης και ταυτόχρονα να κρατήσουν την κοινωνική συνοχή. Αυτη την δύσκολη εξίσωση καλούνται να την λύσουν εν μέσω της οικονομικής κρίσης, της οποίας είναι θύματα με μείωση προϋπολογισμού και προσωπικού, ενώ πρέπει να υπενθυμίσω ότι οι δήμοι έχουν πολύ βασικές αρμοδιότητες (διαχείριση απορριμμάτων, διαχείριση πρασίνου, ηλεκτροφωτισμός, παιδικοί σταθμοί) που δεν μπορούν να τους βοηθήσουν να ανταποκριθούν στις σύγχρονες προκλήσεις. Αυτές οι αρμοδιότητες είναι μεν σημαντικές για την καθημερινότητα του δήμου και δεν θέλω σε καμμία περίπτωση να υποτιμηθεί η σημασία τους, αλλά δεν μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των σύγχρονων προκλησεων, οι οποίες προκύπτουν από τη Μετανάστευση.
Στην υπόλοιπη Ευρώπη, για να μείνω στη γειτονιά μας, πολλοί δήμοι ασχολούνται με τα ζητήματα ένταξης πολλά χρόνια και έχουν δουλέψει πολύ πάνω στο τι θέλουν από αυτή τη διαδικασία. Έτσι επί παραδείγματι στο Όσλο η ένταξη ανήκει στη διεύθυνση οικονομικής ανάπτυξης γιατί ο δήμος θεωρεί ότι η μετανάστευση είναι εργαλείο και όχι εμπόδιο. Δεν υποστηρίζω ότι όλα είναι καλώς καμωμένα, αλλά τουλάχιστον υπάρχει σχέδιο και άποψη.
Εάν συνυπολογίσουμε ότι το 2050 πλέον του 60%του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζει σε αστικό περιβάλλον, γίνεται αντιληπτός ο ρόλος των πόλεων και το πόσο θα πρέπει να ενισχυθούν ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στις αυξημένες ανάγκες παροχής υπηρεσιών σε δημότες και χρήστες της πόλης.
Τα Ηνωμένα Έθνη, ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης και πολλά think tank και οργανώσεις, εδώ και μερικά χρόνια διερευνούν τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν και τις ευκαιρίες που θα κληθούν να εκμεταλλευτούν οι πόλεις, καθώς αυτές θα είναι που θα διαχειριστούν τις ανάγκες των ανθρώπων που μετακινούνται για διάφορους λόγους.
Ένα από τα μεγάλα ζητήματα είναι η δυνατότητα των πόλεων να ανταποκριθούν στις προκλήσεις που προκύπτουν από τη μετανάστευση, καθώς δεν έχουν όλες οι πόλεις τις ίδιες δυνατότητες. Ειδικά για την Ελλάδα η έλλειψη πόρων, ανθρωπίνων και οικονομικών, η ουσιαστική έλλειψη εμπειρίας και η ανυπαρξία εθνικού σχεδιασμού κάνουν την οποία προσπάθεια δύσκολη. Η ενταξιακή διαδικασία και η ταυτόχρονη προστασία της κοινωνικής συνοχής, ειδικά σε περίοδο οικονομικής κρίσης, απαιτεί σχεδιασμό, χρόνο και μέσα. Αυτή τη στιγμή η χώρα δεν δείχνει έτοιμη να ανταποκριθεί σε αυτή την πραγματικότητα, παρόλο που έχει υπάρξει αξιόλογη πρόοδος σε αρκετούς τομείς.
Ο συντονισμός ανάμεσα στο κράτος και τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης είναι ζητούμενο καθώς στο τοπικό επίπεδο θα εφαρμοστούν οι πολιτικές που θα αποφασιστούν στο κεντρικό επίπεδο. Οι πόλεις ως δυναμικός φορέας διατήρησης της κοινωνικής συνοχής αλλά και ο πρωταγωνιστής στα θέματα κοινωνικής ενσωμάτωσης, πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους περισσότερα μέσα και δυνατότητες παρέμβασης, οι οποίες θα τους επιτρέψουν να κάνουν τη δουλειά τους όσο το δυνατόν καλύτερα.
Οι τομείς της υγείας, της εκπαίδευσης, της στέγασης και η γενικότερη παροχή υπηρεσιών πρέπει να ενισχυθούν στη λογική της εγγύτητας, από τη στιγμή που οι δήμοι έχουν εικόνα των αναγκών και των πολύπλοκων πραγματικοτήτων, όπως αυτές διαμορφώνονται και λόγω της μετανάστευσης. Η εποχή του “τα παράπονα σου στο δήμαρχο” έχει περάσει ανεπιστρεπτί.
Λευτέρης Παπαγιαννάκης, Αντιδήμαρχος Αθηναίων για θέματα μεταναστών, προσφύγων και δημοτικής αποκέντρωσης
Τα κείμενα τρίτων προσώπων που φιλοξενούνται στη στήλη «Απόψεις» του Immigration.gr δημοσιεύονται αυτούσια και απηχούν τις προσωπικές απόψεις των συγγραφέων και όχι του ιστολογίου ή του διαχειριστή του.