Ο Μηχανισμός Καταγραφής αποσκοπεί στην παρακολούθηση, καταγραφή και ανάδειξη του φαινομένου των άτυπων αναγκαστικών επιστροφών πολιτών τρίτων χωρών από την Ελλάδα σε άλλες χώρες, μέσω προσωπικών συνεντεύξεων με τα φερόμενα θύματα και μέσω της υιοθέτησης μιας κοινής, διαφανούς και επιστημονικής μεθοδολογίας στις καταγραφές. 

Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), που είναι ο Εθνικός Θεσμός για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου στην Ελλάδα και το ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας σε θέματα προώθησης και προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου, παρουσίασε σε Συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 24 Ιανουαρίου στις 11.30 π.μ. στα γραφεία της ΕΕΔΑ  τον Μηχανισμό Καταγραφής Περιστατικών Άτυπων Αναγκαστικών Επιστροφών. Στη Συνέντευξη παρουσιάστηκε ο τρόπος λειτουργίας και η μεθοδολογία του Μηχανισμού Καταγραφής, καθώς και στοιχεία από την πρώτη Ενδιάμεση Έκθεσή του.

Η δημιουργία του Μηχανισμού Καταγραφής αποτέλεσε απόφαση της Ολομέλειας της ΕΕΔΑ τον Σεπτέμβριο του 2021 με σκοπό την έμπρακτη ανταπόκριση του Εθνικού Θεσμού Δικαιωμάτων του Ανθρώπου σε δύο βασικές διαπιστώσεις: α) της απουσίας ενός επίσημου και αποτελεσματικού συστήματος καταγραφής των καταγγελλόμενων περιστατικών άτυπων αναγκαστικών επιστροφών, και β) της ανάγκης διασύνδεσης των φορέων, οι οποίοι καταγράφουν με δική τους πρωτοβουλία τα περιστατικά που φέρεται να συντελούνται σε βάρος προσώπων, τα οποία προσέρχονται στις υπηρεσίες τους.

Στον Μηχανισμό Καταγραφής συμμετέχουν οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών που δραστηριοποιούνται στο πεδίο και προσφέρουν δωρεάν νομικές, ιατρικές, ψυχοκοινωνικές ή άλλες υπηρεσίες σε πολίτες τρίτων χωρών. Στον Μηχανισμό Καταγραφής συμμετέχει ως συνεργαζόμενος φορέας, στo πλαίσιo της εντολής του, το Γραφείο Ελλάδος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (ΥΑ/ΟΗΕ), προσφέροντας στον Μηχανισμό Καταγραφής τεχνική υποστήριξη.

Ο Μηχανισμός Καταγραφής αποσκοπεί στην παρακολούθηση, καταγραφή και ανάδειξη του φαινομένου των άτυπων αναγκαστικών επιστροφών πολιτών τρίτων χωρών από την Ελλάδα σε άλλες χώρες, μέσω προσωπικών συνεντεύξεων με τα φερόμενα θύματα και μέσω της υιοθέτησης μιας κοινής, διαφανούς και επιστημονικής μεθοδολογίας στις καταγραφές. Επιδιώκει την προώθηση και εμπέδωση του σεβασμού της αρχής της μη-επαναπροώθησης και τη διασφάλιση των εγγυήσεων και των νόμιμων διαδικασιών. Στόχο του Μηχανισμού Καταγραφής αποτελεί η ενίσχυση της λογοδοσίας για τις δηλούμενες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αναφέρεται ότι συντελούνται κατά τη διάρκεια εξέλιξης περιστατικών άτυπων αναγκαστικών επιστροφών πολιτών τρίτων χωρών από την Ελλάδα σε άλλες χώρες.

Ο Μηχανισμός Καταγραφής έχει καταγράψει μέχρι σήμερα 50 περιστατικά άτυπων αναγκαστικών επιστροφών που, κατά τους ισχυρισμούς των φερόμενων θυμάτων, συνέβησαν από τον Απρίλιο του 2020 μέχρι και τον Οκτώβριο του 2022. Τα 50 αυτά φερόμενα περιστατικά άτυπων αναγκαστικών επιστροφών υποστηρίζονται από 58 ατομικές μαρτυρίες που καταγράφηκαν μέσω προσωπικών συνεντεύξεων απευθείας με τα φερόμενα θύματα. Ο Μηχανισμός Καταγραφής θα παρουσιάσει αναλυτικά ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία των περιστατικών που κατέγραψε στην ετήσια πλήρη έκθεσή του που θα δημοσιευθεί αργότερα εντός του έτους.