Η επίμαχη κανονιστική διάταξη του άρθρου 1 παρ. 1 του π.δ. 81/2009 (προϊσχύον δίκαιο) με την οποία ορίστηκαν αρμόδιοι για την εξέταση αίτησης ασύλου οι Διευθυντές των Διευθύνσεων Αλλοδαπών Αττικής και Θεσσαλονίκης και οι Διευθυντές των Αστυνομικών Διευθύνσεων όπου υποβλήθηκε η αίτηση, δεν αντίκειται στην Οδηγία 2005/85/ΕΚ με την οποία θεσπίζονται “ελάχιστες προδιαγραφές” για τις διαδικασίες με τις οποίες τα κράτη μέλη χορηγούν και ανακαλούν το καθεστώς του πρόσφυγα.
Δεν αντίκειται στην αρχή της αμεροληψίας των οργάνων της Διοικήσεως, ο καθορισμός ως «αποφαινομένων αρχών» επί των αιτήσεων ασύλου των αστυνομικών οργάνων, τα οποία είναι κατά νόμον αρμόδια για την έκδοση των πράξεων απελάσεως αλλοδαπών καθώς και η συγκρότηση της Γνωμοδοτικής Επιτροπής Προσφύγων με πράξη της οικείας «αποφαινόμενης αρχής» (Αστυνομικού Διευθυντού), και η συμμετοχή σε αυτήν αξιωματικού της Ελληνικής Αστυνομίας, ο οποίος, κατά την άσκηση των σχετικών καθηκόντων του δεν έχει υποχρέωση συμμορφώσεως προς τις εντολές του Προέδρου της Επιτροπής, ανωτέρου αξιωματικού της Ελληνικής Αστυνομίας.
Οι επίμαχες κανονιστικές διατάξεις που καθορίζουν τον τρόπο διεξαγωγής της συνέντευξης του αιτούντος άσυλο είναι σύμφωνες με την Οδηγία 2005/85/ΕΚ.
Υπό το κράτος της Οδηγίας 2005/85/ΕΚ τα κράτη μέλη έχουν ευχέρεια και όχι υποχρέωση να προβλέπουν διοικητική προσφυγή πριν από την προσφυγή ενώπιον δικαστηρίου κατά των πράξεων με τις οποίες απορρίπτονται αιτήματα ασύλου. Αβασίμως προβάλλεται ότι κατά παράβαση της Οδηγίας καταργήθηκε η προβλεπομένη με τα άρθρα 25 και 26 του π.δ/τος 90/2008 διοικητική προσφυγή ενώπιον της «Επιτροπής Προσφυγών» κατά των πράξεων της «αποφαινόμενης αρχής» με τις οποίες απορρίπτονται αιτήματα ασύλου.
Το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει, κατά το Σύνταγμα και το νόμο, ευρεία εξουσία ελέγχου της νομιμότητας των προσβαλλομένων ενώπιόν του με αίτηση ακυρώσεως πράξεων των αρμοδίων διοικητικών αρχών περί απορρίψεως αιτήματος ασύλου. Αβασίμως προβάλλεται ότι η μόνη προβλεπομένη, μετά την κατάργηση της ως άνω διοικητικής προσφυγής των άρθρων 25 και 26 του π.δ/τος 90/2008, αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας κατά των πράξεων απορρίψεως αιτημάτων ασύλου, δεν συνιστά «πραγματική» (αποτελεσματική) προσφυγή κατά την έννοια των άρθρων 39 της Οδηγίας 2005/85/ΕΚ και 13 της ΕΣΔΑ.
Το πλήρες κείμενο της συγκεκριμένης αποφάσεως τελεί υπό δημοσίευση στο 1/2013 τεύχος της Επιθεώρησης Μεταναστευτικού Δικαίου με το ακόλουθο ενημερωτικό σημείωμα:
Η Σύμβαση του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων, καθώς και το Πρωτόκολλο του 1967, οι οποίες κυρώθηκαν από τη χώρα μας με το ν.δ. 3989/1959 και α.ν. 389/1968 αντίστοιχα, δεν καθορίζουν τη διαδικασία για την αναγνώριση της ιδιότητας του πρόσφυγα, η οποία επαφίεται στις κατ΄ ιδίαν εθνικές νομοθεσίες. Όσον αφορά στη χώρα μας η σχετική διαδικασία διέπεται από το πρόσφατο π.δ. 113/2013. Με το εν λόγω προεδρικό διάταγμα επιχειρείται η καθιέρωση ενιαίας διαδικασίας αναγνώρισης σε αλλοδαπούς και ανιθαγενείς του καθεστώτος του πρόσφυγα ή δικαιούχου επικουρικής προστασίας σε συμμόρφωση προς την Οδηγία 2005/85/ΕΚ του Συμβουλίου «σχετικά με τις ελάχιστες προδιαγραφές για τις διαδικασίες με τις οποίες τα κράτη μέλη χορηγούν και ανακαλούν το καθεστώς του πρόσφυγα» (L326). Προς την ως άνω Οδηγία, η οποία αποτελεί ένα από τα προβλεπόμενα στο άρθρο 78 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (πρώην άρθρο 63 ΣΕΚ) μέτρα για τη δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού συστήματος για το άσυλο είχε ήδη χωρήσει προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας με τα π.δ. 90/2008 (ΦΕΚ 138 Α΄) και 81/2009 (ΦΕΚ 99 Α΄). Κατά την εφαρμογή, όμως, των διαταγμάτων αυτών, ανέκυψαν ζητήματα συμβατότητας του ελληνικού συστήματος εξέτασης αιτημάτων παροχής ασύλου με το δίκαιο της Ε.Ε., τα οποία οδήγησαν στην έκδοση των από 29.10.2009 και 24.6.2010 προειδοποιητικών επιστολών. Ακολούθησε η έκδοση του π.δ.. 114/2010 (ΦΕΚ 195 Α΄), το οποίο προχώρησε στην κατάργηση των ως άνω π.δ./των 90/2008 και 81/2009 και αποτελούσε μέχρι πρόσφατα το ισχύον νομοθέτημα προσαρμογής της ελληνικής νομοθεσίας προς την προαναφερόμενη Οδηγία. Σύμφωνα με το άρθρο 34 παρ. 1 του π.δ. 113/2013, αιτήσεις διεθνούς προστασίας που έχουν υποβληθεί πριν από την 7η Ιουνίου 2013 εξετάζονται από τις αρχές και σύμφωνα με τις διατάξεις που αναφέρονται στο π.δ. 114/2010. Μεταγενέστερες αιτήσεις που υποβάλλονται μετά την 7η Ιουνίου 2013, εξετάζονται από τις αρχές που προβλέπονται στο Μέρος Α ́ του π.δ. 113/2013 και σύμφωνα με την προβλεπόμενη στο Μέρος αυτό διαδικασία.
Πουλαράκης Ευστάθιος, Δικηγόρος