Σύμφωνα με το νόμο, σε περίπτωση «τελεσίδικης» απόρριψης του αιτήματος ασύλου οι αρμόδιες αρχές απόφασης παραπέμπουν την υπόθεση για χορήγηση άδειας διαμονής εφόσον πιθανολογούν ότι συντρέχουν ανθρωπιστικοί λόγοι στο πρόσωπο του αιτούντος αλλοδαπού. Κατά τον ίδιο το νόμο η απόρριψη είναι «τελεσίδικη» όταν κατά αυτής δεν μπορεί πλέον να ασκηθεί αίτηση ακύρωσης ή αυτή τυχόν ασκήθηκε και απορρίφθηκε τελικά. [για την έννοια της τελεσιδικίας βλ. εδώ]
Στην πράξη, εδώ και χρόνια, οι αρμόδιες Επιτροπές Προσφυγών, με ξεχωριστό σκέλος της απορριπτικής αποφάσεως τους επί του αιτήματος ασύλου παραπέμπουν την υπόθεση «υπό τον όρο της τελεσιδικίας» όταν πιθανολογούν ότι συντρέχουν ανθρωπιστικοί λόγοι. Ακολούθως, η γραμματεία, άμα τη παρελεύσει άπρακτης της 60νθημερης προθεσμίας για την άσκηση αιτήσεως ακυρώσεως, χορηγεί στους ενδιαφερόμενους σχετική βεβαίωση, με την οποία αυτοί καταθέτουν αίτηση για χορήγηση άδειας διαμονής στη διεύθυνση αλλοδαπών και μετανάστευσης του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής. Σημειωτέον μάλιστα ότι σύμφωνα πάντα με το νόμο το σχετικό αίτημα εξετάζεται μόνο εφόσον η υπόθεση παραπέμπεται από την αρμόδια Επιτροπή Προσφυγών.
Με τη υπ’ αριθμ 2757/2017 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών κρίθηκε ότι η Επιτροπή Προσφυγών στερείται διακριτικής ευχέρειας για την παραπομπή της υπόθεσης προτού η απόρριψη του αιτήματος ασύλου καταστεί «τελεσίδικη». Συγκεκριμένα, κατά το Δικαστήριο προϋπόθεση για την παραπομπή της υπόθεσης από τις αρμόδιες αρχές απόφασης του προεδρικού διατάγματος 113/2013 (ήδη 4375/2016, όπως αυτός ισχύει) κατόπιν πιθανολόγησης από αυτές της συνδρομής των προϋποθέσεων χορήγησης της άδειας διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους, στις αρμόδιες για τη χορήγηση της άδειας αυτής αρχές, είναι η τελεσίδικη, κατά την έννοια του άρθρου 28 του ίδιου π.δ. απόρριψη του αιτήματος διεθνούς προστασίας, δηλαδή να μην υπόκειται πλέον αυτή σε αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου και όχι, όπως εν προκειμένω, η οριστική απόρριψη του αιτήματος αυτού από τη Διοίκηση, μη καταλειπομένης ως εκ τούτου διακριτικής ευχέρειας αυτής προς παραπομπή της υπόθεσης πριν από την κατά τα ως άνω τελεσιδικία.
Με άλλα λόγια το Διοικητικό Εφετείο κρίνει ότι οι Επιτροπές δεν μπορούν να προβούν στην πιθανολόγηση πριν την άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας για την άσκηση αιτήσεως ακυρώσεως. Μόνο εφόσον δεν ασκηθεί το εν λόγω ένδικο βοήθημα (ή ασκηθεί και απορριφθεί), τότε μόνο μπορούν οι αρμόδιες «αρχές απόφασης» να πιθανολογήσουν και να παραπέμψουν.
Το πως θα γίνει αυτό πρακτικά παραμένει ανοικτό. Ποια «αρχή απόφασης» θα προβεί τελικά στην πιθανολόγηση; Οι Επιτροπές Προσφυγών ή η Υπηρεσία Ασύλου; Η μήπως και οι δύο; και αν ναι, σε ποια περίπτωση η μία και σε ποια η άλλη; Οι αρμόδιες «αρχές απόφασης» θα επανέλθουν και θα πιθανολογήσουν «αυτεπαγγέλτως» ή κατόπιν σχετικής αίτησης του ενδιαφερόμενου;
Η ερμηνευτική εκδοχή που υιοθέτησε το Δικαστήριο μάλλον περιπλέκει τα πράγματα παρά τα επιλύει. Αντίθετα, η μέχρι σήμερα πρακτική των Επιτροπών αντιμετωπίζει το θέμα ρεαλιστικά και με τρόπο που αφενός δεν επιβαρύνει περιττά τη διοικητική διαδικασία αφετέρου διασφαλίζει την πληρέστερη, οικονομικότερη και απλούστερη έννομη προστασία του διοικουμένου.