Ο αγώνας ενάντια στον ρατσισμό γίνεται παντού, καθημερινά και ολόκληρο το χρόνο. Όμως η 21η Μαρτίου αποτελεί ξεχωριστή ημέρα, η οποία το 1966 καθιερώθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ως Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων.
Για το 2015, το θέμα της Διεθνούς Ημέρας είναι «Μαθαίνοντας από τις τραγωδίες του παρελθόντος, για να καταπολεμήσουμε τις φυλετικές διακρίσεις στο παρόν». Στόχος είναι η διερεύνηση των αιτιών του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων, καθώς και η ανάδειξη της επιτακτικής ανάγκης να εμπεδώσουμε τα διδάγματα της ιστορίας, για την αντιμετώπιση αυτών των φαινομένων στο παρόν.
Μήνυμα του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για το 2015:
Μαθαίνοντας από τις τραγωδίες του παρελθόντος, για να καταπολεμήσουμε το ρατσισμό στο παρόν
Καθημερινά, άνθρωποι όλων των ηλικιών βιώνουν μίσος, αδικία και ταπείνωση λόγω του χρώματος, της προέλευσης, της εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής ή άλλων δήθεν φυλετικών χαρακτηριστικών τους. Τέτοιες διακρίσεις αποτελούν το υπόβαθρο για καταπίεση, φτώχεια, δουλεία, γενοκτονία και πόλεμο.
Η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων είναι μια ευκαιρία να ανανεώσουμε τη δέσμευσή μας για την οικοδόμηση ενός κόσμου δικαιοσύνης και της ισότητας, στον οποίο δεν θα υπάρχει ξενοφοβία και μισαλλοδοξία. Πρέπει να διδαχθούμε από την ιστορία και να αναγνωρίσουμε τις βαθύτατες ζημιές που προκαλούν οι φυλετικές διακρίσεις. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να διατηρήσουμε προσεκτικά τη μνήμη των ιστορικών λαθών, ώστε να χρησιμοποιήσουμε τις γνώσεις μας για την εξάλειψη των προκαταλήψεων και να διδάξουμε την ανοχή, τη μη διάκριση και το σεβασμό της διαφορετικότητας παντού και για όλους.
Η φετινή Διεθνής Ημέρα σηματοδοτεί την 50ή επέτειο από τη Διεθνή Σύμβαση για την Εξάλειψη Όλων των Μορφών Φυλετικών Διακρίσεων και την έναρξη της Διεθνούς Δεκαετίας για τα άτομα αφρικανικής καταγωγής. Τα τελευταία πενήντα χρόνια, σημειώθηκε πρόοδος όσον αφορά την καταπολέμηση του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων. Γίναμε μάρτυρες του τέλους της αποικιοκρατίας, της διάλυσης του Απαρτχάιντ και της εμφάνισης ενός παγκόσμιου κινήματος για την ισότητα. Ωστόσο, όπως δείχνει η ιστορία και τα τρέχοντα γεγονότα, οι φυλετικές διακρίσεις εξακολουθούν να αποτελούν ξεκάθαρο κίνδυνο για ανθρώπους και κοινότητες σε όλες τις περιοχές του πλανήτη.
Η διαρκής ειρήνη μπορεί να οικοδομηθεί μόνον υπό την προϋπόθεση ότι όλοι οι άνθρωποι θα έχουν ίσα δικαιώματα και αξιοπρέπεια – ανεξάρτητα από την εθνικότητα, το φύλο, τη θρησκεία, την κοινωνική ή οποιαδήποτε άλλη κατάστασή τους. Για το σκοπό αυτό, καλώ όλα τα έθνη να επικυρώσουν τη Διεθνή Σύμβαση για την Εξάλειψη Όλων των Μορφών Φυλετικών Διακρίσεων, να προωθήσουν την επακριβή αποτύπωση των ιστορικών γεγονότων και να καθιερώσουν αυστηρές πολιτικές και νόμους, που θα θέσουν τέλους σε όλες τις μορφές διακρίσεων, όπως προβλέπεται στη Σύμβαση.
Η ιστορία της Διεθνούς Ημέρας
Η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων τιμάται κάθε χρόνο στις 21 Μαρτίου. Την ημέρα εκείνη, το 1960, η αστυνομία άνοιξε πυρ και σκότωσε 69 ανθρώπους σε μια ειρηνική διαδήλωση ενάντια στους νόμους φυλετικού διαχωρισμού στο Sharpeville της Νότιας Αφρικής. Καθιερώνοντας τη Διεθνή Ημέρα το 1966, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να εντείνει τις προσπάθειές της για την εξάλειψη όλων των μορφών φυλετικών διακρίσεων (ψήφισμα 2142 (ΧΧΙ)).
Το 1979, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ενέκρινε ένα πρόγραμμα δραστηριοτήτων που θα υλοποιούνταν κατά το δεύτερο μισό της Δεκαετίας Δράσης για την Καταπολέμηση του Ρατσισμού και των Φυλετικών Διακρίσεων (A/RES/34/24). Με την ευκαιρία αυτή, η Γενική Συνέλευση αποφάσισε ότι κάθε χρόνο θα διοργανώνεται μια εβδομάδα αλληλεγγύης στους λαούς που αγωνίζονται κατά του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων, με έναρξη στις 21 Μαρτίου, σε όλα τα κράτη του ΟΗΕ.
Από εκείνη την περίοδο, το σύστημα του Απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική έχει διαλυθεί. Ρατσιστικοί νόμοι και πρακτικές έχουν καταργηθεί σε πολλές χώρες, ενώ παράλληλα έχει δημιουργηθεί ένα διεθνές πλαίσιο για την καταπολέμηση του ρατσισμού, με βάση τη Διεθνή Σύμβαση για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων. Η Σύμβαση έχει επικυρωθεί από τη συντριπτική πλειοψηφία των κρατών. Ωστόσο, σε ολόκληρο τον κόσμο, υπάρχουν ακόμη πάρα πολλοί άνθρωποι, κοινότητες και κοινωνίες που πλήττονται από την αδικία και το στίγμα το οποίο επιφέρει ο ρατσισμός.
Φυλετικές διακρίσεις
Φυλετικές και εθνοτικές διακρίσεις παρατηρούνται σε καθημερινή βάση και εμποδίζουν την πρόοδο για εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο ρατσισμός και η μισαλλοδοξία μπορεί να λάβουν διάφορες μορφές: από την άρνηση της αρχής της ισότητας για ορισμένους ανθρώπους, μέχρι την τροφοδότηση του εθνοτικού μίσους, το οποίο μπορεί να οδηγήσει στη γενοκτονία. Ο αγώνας κατά του ρατσισμού αποτελεί προτεραιότητα για τη διεθνή κοινότητα.
Το ζήτημα απασχολεί τα Ηνωμένα Έθνη από την ίδρυσή τους και η απαγόρευση των φυλετικών διακρίσεων κατοχυρώνεται σε όλες τις βασικές διεθνείς συμβάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Δημιουργεί υποχρεώσεις για τα κράτη και τους αναθέτει το καθήκον της εξάλειψης των διακρίσεων στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Η αρχή της ισότητας επίσης απαιτεί από τα κράτη να υιοθετούν ειδικά μέτρα για την εξάλειψη των συνθηκών που προκαλούν ή συμβάλλουν στη διαιώνιση των φυλετικών διακρίσεων.
Πηγή: Unhcr.gr, 21.3.2015