Με την παρούσα Κοινή Υπουργική Απόφαση οργανώνεται η ειδικότερη λειτουργία εξωτερικού συστήματος ελέγχου από το Συνήγορο του Πολίτη των διαδικασιών επιστροφής και απομάκρυνσης υπηκόων τρίτων χωρών.
Ο έλεγχος αυτός καταλαμβάνει, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην παρούσα απόφαση, όλες τις διοικητικές πράξεις, υλικές ενέργειες και παραλείψεις της διοίκησης, από το στάδιο έκδοσης των αποφάσεων επιστροφής και απομάκρυνσης μέχρι και το στάδιο υλοποίησης της διαδικασίας απομάκρυνσης, η οποία συντελείται με την άφιξη των αλλοδαπών στις χώρες καταγωγής τους.
Ο Συνήγορος του Πολίτη διασφαλίζει, με κάθε πρόσφορο και αποτελεσματικό μέσο, την τήρηση της νομιμότητας της διαδικασίας επιστροφής και απομάκρυνσης, κατά τα προβλεπόμενα στο Ν. 3907/2011 και Ν. 3386/2005 (Α ́ 212), με γνώμονα τον σεβασμό στην προσωπικότητα και την αξιοπρέπεια, καθώς και τα ανθρώπινα δικαιώματα των υπό επιστροφή και υπό απομάκρυνση αλλοδαπών, σύμφωνα με τις επιταγές του εθνικού, ενωσιακού και διεθνούς δικαίου.
Ο Συνήγορος του Πολίτη, διασφαλίζει, επίσης, την τήρηση της αρχής της αναλογικότητας από τις αρμόδιες αρχές, χωρίς υπέρβαση του απολύτως αναγκαίου μέτρου, ιδίως κατά την εφαρμογή μέτρων καταναγκασμού, όπως αυτά προβλέπονται.
Ειδικότερα, κατά την υλοποίηση των διαδικασιών επιστροφής και απομάκρυνσης, ο Συνήγορος του Πολίτη ελέγχει ιδίως, την συμμόρφωση των αρμόδιων αρχών με τις κοινές κατευθυντήριες γραμμές, τα κριτήρια και τις προδιαγραφές, που έχουν εκδοθεί για τον σκοπό αυτό από τα αρμόδια όργανα διεθνών οργανισμών ή τα όργανα της Ε.Ε.