Τα τελευταία χρόνια αρκετά κράτη έχουν υιοθετήσει προγράμματα για την διευκόλυνση της κτήση της ιθαγένειάς τους από ξένους επενδυτές. Τα συγκεκριμένα προγράμματα δεν απαιτούν την ύπαρξη δεσμού μεταξύ κράτους και του προσώπου που αποκτά την ιθαγένεια. Το μόνο που απαιτείται είναι η παραμονή των κεφαλαίων του επενδυτή για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα στη χώρα.
Προγράμματα που είτε επιτρέπουν την άμεση κτήση της ιθαγένειας μέσω πραγματοποίησης επενδύσεων στη χώρα είτε προβλέπουν ειδικές ευνοϊκές ρυθμίσεις για την πολιτογράφηση επενδυτών, έχουν εισαχθεί σε χώρες της Καραϊβικής, τη Μάλτα, την Ισπανία κ.ά.
Οι κυριότερες επιφυλάξεις που διατυπώνονται αφορούν την αδιαφάνεια των σχετικών διαδικασιών αλλά και την ίδια τη λογική των προγραμμάτων, που καθιστούν εν τέλει την ιθαγένεια «αντικείμενο προς πώληση».
Ωστόσο, οι επικρίσεις αυτές δεν φαίνεται να αποθαρρύνουν τις κυβερνήσεις, που επιδίδονται ολοένα και περισσότερο τα τελευταία χρόνια σε ένα ιδιότυπο συναγωνισμό για την προσέλκυση επενδύσεων.
Δομινίκα
Μακράν η πιο οικονομική λύση για όσους ενδιαφέρονται να «αγοράσουν» την ιθαγένεια μιας άλλης χώρας είναι η περίπτωση της κοινοπολιτείας της Δομινίκας, ενός μικρού νησιού της Καραϊβικής. Με μόλις μια επένδυση των 100.000 δολαρίων καθώς και μια προσωπική συνέντευξη που διενεργείται, μπορεί κανείς να αποκτήσει εύκολα την ιθαγένεια της χώρας. Δεδομένου ότι η Δομινίκα ανήκει στη βρετανική κοινοπολιτεία, όσοι αποκτούν την ιθαγένεια της αποκτούν αυτομάτως και ειδικά προνόμια στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ παράλληλα μπορούν να ταξιδεύουν σε άλλες 50 χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελβετίας, χωρίς να απαιτείται να έχουν ειδική θεώρηση εισόδου (visa).
Άγιος Χριστόφορος και Νέβις
Όσοι ενδιαφέρονται να αποκτήσουν το διαβατήριο μιας νέας χώρας μπορούν να εξετάσουν και την περίπτωση της Ομοσπονδία Αγίου Χριστοφόρου και Νέβις (Saint Kitts and Nevis), όπου μπορεί κανείς να αγοράσει την ιθαγένεια είτε καταβάλλοντας εφ’ άπαξ το ποσό των 250,000 $ είτε επενδύοντας συνολικό ποσό 400.000 δολαρίων στην αγορά ακινήτων. Πρόσφατα, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ, επέκρινε το συγκεκριμένο πρόγραμμα σημειώνοντας ότι ιρανοί υπήκοοι θα μπορούσαν να λάβει διαβατήρια και στη συνέχεια να τα χρησιμοποιήσουν προκειμένου να ταξιδέψουν στις ή να πραγματοποιήσουν ακόμα και επενδύσεις στις ΗΠΑ, γεγονός που θα συνιστά παραβίαση των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί σε βάρος του Ιράν. Εξαιτίας αυτών, η Ομοσπονδία Αγίου Χριστοφόρου και Νέβις αναγκάστηκε να αποκλείσει τους ιρανούς πολίτες από το πρόγραμμα απόκτησης ιθαγένειας.
Αντίγκουα και Μπαρμπούντα
Αντίστοιχες προβλέψεις για την κτήση ιθαγένειας μέσω επενδύσεων στη χώρα υιοθέτησε πρόσφατα και η Αντίγκουα και Μπαρμπούντα (Antigua and Barbuda). Οποιοσδήποτε μπορεί να αποκτήσει την ιθαγένεια της χώρας, καταβάλλοντας το ποσό των 200,000 σε κοινωφελές ίδρυμα της χώρας ή επενδύοντας 400.000 δολάρια στην αγορά ακινήτων.
Κύπρος
Πρόσφατα, η Κύπρος πρότεινε την χορήγηση της ιθαγένειάς της σε εύπορους ξένους επενδυτές εν είδει αποζημίωσης για τις απώλειες των καταθέσεών τους εξαιτίας της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Μια επένδυση ύψους 5 εκατομμυρίων ευρώ σε ακίνητα ή στον τραπεζικό τομέα αρκούν για να αποκτήσει κανείς την ιθαγένεια της Κύπρου.
Μάλτα
Τέλος, λίαν προσφάτως, η Μάλτα ενέκρινε τροποποιήσεις στο δίκαιο ιθαγένειας της, παρέχοντας τη δυνατότητα σε όσους ενδιαφέρονται να αποκτήσουν υπηκοότητα έναντι ποσού 650.000€. Μετά από σφοδρές αντιρρήσεις αξιωματούχων της ΕΕ, η Μάλτα αναγκάστηκε να τροποποιήσει το πρόγραμμα, προβλέποντας ότι οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να έχουν διαμείνει επί ένα έτος στη χώρα και να πραγματοποιήσουν επενδύσεις ύψους 1,15 εκατομμυρίων ευρώ.