Η εφαρμογή του προγράμματος της Golden visa στην Ελλάδα

Στην ξένη βιβλιογραφία και αρθρογραφία έχει αρχίζει να επικρατεί ο όρος «Olympic citizenship ολυμπιακή ιθαγένεια»^[1], καθώς σειρά κρατών επιδιώκουν να προσελκύουν τους καλύτερους από όλον τον κόσμο με τη θέσπιση ευνοϊκών προϋποθέσεων για την απόκτηση ιθαγένειας. Ως καλύτεροι, βέβαια, δεν εννοούνται μόνο όσοι διαθέτουν εξαιρετικές αθλητικές ικανότητες ή ακαδημαϊκές περγαμηνές, αλλά κυρίως όσοι έχουν εξαιρετικά μεγάλους τραπεζικούς λογαριασμούς.

Πράγματι, κάποιες χώρες της ΕΕ απονέμουν την ιθαγένεια σε πολίτες τρίτων χωρών με την προϋπόθεση της επένδυσης μεγάλων κεφαλαίων σε αυτήν. Πρόκειται για τα λεγόμενα χρυσά διαβατήρια (golden passports). Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Κύπρος, όπου αν κάποιος επενδύσει 2.000.000 ευρώ σε έργα υποδομών, στον τουρισμό, σε τεχνικές κατασκευές ή μεταφέρει κεφάλαιο 5.000.000 ευρώ σε κυπριακή τράπεζα ή αγοράσει ομόλογα κυπριακών εταιρειών αξίας 5.000.000 ευρώ, αποκτά κυπριακή, και εν τέλει ευρωπαϊκή, ιθαγένεια σε 6 μήνες από την πραγματοποίηση της επένδυσης, χωρίς τη συνδρομή κάποιας άλλης ουσιαστικής προϋπόθεσης, π.χ. γνώση γλώσσας, ανάγκη ενσωμάτωσης κα.^[2]. Η συνταγματικότητα μίας τέτοιας νομοθετικής επιλογής στη χώρα μας θα ήταν αμφίβολη ^[3].

Ωστόσο, τα περισσότερα κράτη της ΕΕ προτιμούν να εισαγάγουν ευνοϊκές ρυθμίσεις προκειμένου να χορηγούνται άδειες διαμονής, αντί να εισαγάγουν ευνοϊκές ρυθμίσεις για την απονομή ιθαγένειας. Οι άδειες αυτές διαμονής, η χορήγηση των οποίων εξαρτάται ή από την προηγούμενη αγορά ακινήτου ή/ και της τοποθέτησης επενδυτικών κεφαλαίων στη χώρα, είναι γνωστές ως χρυσές άδειες διαμονής (golden visas). Οι άδειες αυτές  ανοίγουν και τον δρόμο για την απόκτηση ιθαγένειας σε ύστερο, όμως, χρόνο^[4].

Παραδείγματα χωρών που εξαρτούν τη χορήγηση της χρυσής άδειας μόνο από την επένδυση κεφαλαίων στην οικονομία της χώρας ή σε συγκεκριμένους τομείς της είναι η Γαλλία με την επένδυση 10.000.000 ευρώ σε κεφάλαιο γαλλικών εταιρειών και τη δημιουργία 50 θέσεων εργασίας, η Βουλγαρία με την επένδυση 512.000 ευρώ σε κεφάλαιο κρατικών επιχειρήσεων ή σε κρατικά ομόλογα για 5 χρόνια, η Ιταλία με την επένδυση 2.000.000 ευρώ σε κρατικά ομόλογα ή 1.000.000 ευρώ σε προγράμματα για τον πολιτισμό, την εκπαίδευση, την έρευνα και τις τέχνες, η Γερμανία, με την επένδυση 250.000 ευρώ σε πρόγραμμα ή επιχείρηση που δημιουργεί τουλάχιστον πέντε νέες θέσεις εργασίας στη χώρα. Ωστόσο, στην τελευταία αυτή περίπτωση της Γερμανίας, το ελάχιστο αυτό ποσό επένδυσης καταργήθηκε, και αντικαταστάθηκε με την προϋπόθεση ύπαρξης οικονομικής ή τοπικής ανάγκης και έλευσης θετικών επιπτώσεων στην οικονομία^[5].

Οι περισσότερες, εντούτοις, χώρες εξαρτούν τη χορήγηση της χρυσής άδειας είτε από την αγορά ακίνητης περιουσίας, είτε και από την επένδυση κεφαλαίων, όπως η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Μάλτα, η Ολλανδία, η Λετονία, η Ιρλανδία και η Ελλάδα.

Πιο συγκεκριμένα, στην Ελλάδα, το πρόγραμμα golden visa εισήχθη με τον Νόμο 4146/2013. Αφορά στη χορήγηση 5ετούς άδειας διαμονής σε υπηκόους τρίτων χωρών που είτε αποκτούν ακίνητη περιουσία^[6], είτε προχωρούν σε επένδυση κεφαλαίων από 3 μέχρι 100 εκατομμύρια ευρώ σε έργα υποδομών ή σε ελληνικές επιχειρήσεις, με τη δημιουργία 150 θέσεων εργασίας^[7].

Για την υποβολή της αίτησης για τη χορήγηση της χρυσής άδειας διαμονής, απαιτείται να συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις:

α) η νόμιμη είσοδος του υπηκόου τρίτης χώρας στην Ελλάδα με οποιαδήποτε θεώρηση εισόδου, ή η νόμιμη διαμονή στην Ελλάδα, ακόμη και αν ο τίτλος διαμονής που κατέχει δεν του επιτρέπει αλλαγή σκοπού. Αν ελλείπουν τα παραπάνω, απαραίτητη είναι η χορήγηση εθνικής θεώρησης εισόδου^[8]. Η χορήγησή της μπορεί να γίνει τόσο σε περίπτωση που έχει ήδη ολοκληρωθεί η διαδικασία της αγοράς του ακινήτου^[9], όσο και σε περίπτωση που δεν έχει ξεκινήσει ή δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία της αγοράς τους, οπότε και ο αλλοδαπός απαιτείται να τεκμηριώσει την πρόθεσή του να πραγματοποιήσει την αγορά ^[10].
β) η κατά πλήρη κυριότητα, νομή και κατοχή, ακίνητης περιουσίας κατόπιν αγοράς ακινήτου αξίας τουλάχιστον 250.000 ευρώ στην Ελλάδα. Η απόκτηση της κυριότητας του ακίνητου μπορεί να γίνει και με δωρεά ή γονική παροχή, οπότε το δικαίωμα διαμονής χορηγείται μόνο στον δωρεολήπτη ή τον αποδέκτη της γονικής παροχής. Η δαπάνη των 250.000 ευρώ μπορεί να αφορά στην απόκτηση περισσότερων του ενός ακινήτων, συνολικής αξίας πάντα 250.000 ευρώ. Η αγορά του ακινήτου μπορεί να γίνει από το φυσικό πρόσωπο (ΦΠ) ή μέσω νομικού προσώπου (ΝΠ) με την προϋπόθεση ότι οι μετοχές και τα εταιρικά μερίδια του ΝΠ ανήκουν εξ ολοκλήρου στο ΦΠ. Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα συνιδιοκτησίας ακινήτου, αξίας 250.000 ευρώ, εφ’ όσον οι ιδιοκτήτες του ακινήτου είναι σύζυγοι που κατέχουν το ακίνητο εξ αδιαιρέτου. Σε κάθε άλλη περίπτωση συνιδιοκτησίας, το δικαίωμα διαμονής παρέχεται μόνο εάν το ποσοστό συνιδιοκτησίας κάθε συνιδιοκτήτη είναι αξίας 250.000 ευρώ. Πρέπει να σημειωθεί ότι, πέρα από την αγορά, προβλέπονται και άλλες εναλλακτικές δυνατότητες, όπως η χρονομεριστική μίσθωση τουλάχιστον 10ετούς διάρκειας του ν. 1652/1986 ή η μίσθωση ξενοδοχειακών καταλυμάτων ή τουριστικών επιπλωμένων κατοικιών σε σύνθετα τουριστικά καταλύματα τουλάχιστον 10ετούς διάρκειας του άρθρου 8 παρ. 2 του ν. 4002/2011.

Η αίτηση υποβάλλεται στη Διεύθυνση Αλλοδαπών και Μετανάστευσης της Αποκεντρωμένης Διοίκησης του τόπου διαμονής του αιτούντος ^[11]. Η αίτηση μπορεί να κατατεθεί αυτοπροσώπως ή δια πληρεξουσίου. Τα δικαιολογητικά που πρέπει να προσκομιστούν είναι:

Πέραν αυτών:

1. Αν η αίτηση αφορά σε φυσικό πρόσωπο που έχει την κυριότητα, νομή ή κατοχή του ακινήτου απαιτούνται τα εξής δικαιολογητικά:

2. Αν το φυσικό πρόσωπο έχει την κυριότητα, νομή ή κατοχή του ακινήτου μέσω νομικού προσώπου, πέρα των ανωτέρω δικαιολογητικών, απαιτείται:

Από τη στιγμή της κατάθεσης της αίτησης έως τη στιγμή της έκδοσης της απόφασης και εφόσον τα δικαιολογητικά είναι πλήρη, η υπηρεσία που τα παρέλαβε εκδίδει βεβαίωση κατάθεσης αίτησης^[13]. Η διάρκεια της βεβαίωσης αυτής είναι ετήσια και επιτρέπει στον κάτοχό της καθόλο αυτό το διάστημα να ταξιδεύει ελεύθερα από / προς την Ελλάδα. Δεν επιτρέπεται, όμως, να ταξιδεύσει προς άλλη χώρα της ζώνης Σένγκεν. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να επιλέγει πτήσεις που συνδέουν την Ελλάδα απ’ ευθείας με τρίτες χώρες, χωρίς μετεπιβίβαση σε άλλη χώρα της ζώνης Σένγκεν.

Εντός 2 μηνών από την υποβολή της αίτησης, εκδίδεται η άδεια από τον Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Η άδεια αυτή ισχύει για πέντε χρόνια και ανανεώνεται για ισόχρονο διάστημα όσες φορές ζητηθεί, εφόσον η περιουσία παραμένει στην κυριότητα και νομή του ενδιαφερομένου. Τα διαστήματα απουσίας από τη χώρα δεν εμποδίζουν την ανανέωση της άδειας διαμονής.

Με τη χορήγηση της άδειας, ο κάτοχός της δύναται να διαμένει συνεχόμενα στην Ελλάδα καθόλη τη διάρκεια της ισχύος της άδειας διαμονής, να ταξιδεύει σε άλλες χώρες της ζώνης Σενγκεν για έως 3 μήνες ανά εξάμηνο και να έχει πρόσβαση στις υγειονομικές και εκπαιδευτικές υπηρεσίες. Ωστόσο, δεν αποκτά δικαίωμα πρόσβασης σε οποιαδήποτε μορφή εργασίας. Επιτρέπεται μόνο η άσκηση οικονομικής δραστηριότητας με την ιδιότητα του μετόχου εταιρείας, του μέλους Διοικητικού Συμβουλίου ή του Διευθύνοντος Συμβούλου εταιρείας.

Άδεια παραμονής μπορούν να εξασφαλίσουν επίσης όλα τα μέλη της οικογένειας του επενδυτή, ήτοι α) ο/η σύζυγος, β) τα κοινά τέκνα των συζύγων ή ενός εκ των συζύγων, τα οποία είναι ηλικίας κάτω των 21 ετών και γ) οι απευθείας ανιόντες συγγενείς των συζύγων. Απαιτείται η ξεχωριστή υποβολή αίτησης από κάθε μέλος^[14]. Κατά τα λοιπά, η άδεια διαμονής για τα μέλη της οικογένειάς του λήγει ή ανανεώνεται ταυτόχρονα με την άδεια του ιδιοκτήτη.

Ο κάτοχος της χρυσής άδειας διαμονής μπορεί να προχωρήσει στη μεταβίβαση του ακινήτου σε άλλον ξένο υπήκοο, χωρίς να υπάρχει ελάχιστος χρόνος διατήρησης του ακινήτου στην κατοχή του πριν τη μεταβίβαση. Η μεταπώληση της ακίνητης περιουσίας κατά τη διάρκεια ισχύος της άδειας διαμονής σε άλλον υπήκοο τρίτης χώρας, παρέχει δικαίωμα χορήγησης άδειας διαμονής στον νέο αγοραστή με ταυτόχρονη ανάκληση της άδειας διαμονής του πωλητή.

Με βάση τα παραπάνω, τίθεται το ερώτημα αν είναι ανταγωνιστικό αυτό το νομοθετικό πλαίσιο σε σχέση με τις ρυθμίσεις άλλων χωρών; Πράγματι, το χρηματικό όριο για την αγορά ακινήτου στην Ελλάδα είναι από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη. Ακολουθούν η Μάλτα με 275.000 μέχρι 320.000 ευρώ ανάλογα με την περιοχή αγοράς του ακινήτου, η Λετονία με 250.000 ευρώ συν 5% κρατικό τέλος για αγορά ακινήτου αποκλειστικά στη Ρήγα, η Κύπρος με 300.000 ευρώ για αγορά μόνο νεόδμητων ακινήτων, η Πορτογαλία με 350.000 ευρώ για αγορά ακινήτου εκτός Λισαβώνας ή 500.000 ευρώ για αγορά ακινήτου στη Λισαβώνα, η Ανδόρρα με 400.000 ευρώ, η Ισπανία με 500.000 ευρώ, η Ιρλανδία με 2.000.000 ευρώ.

Η Ελλάδα είναι, επίσης, η μόνη χώρα που δεν απαιτεί στη συνέχεια ελάχιστη παραμονή των κατόχων των χρυσών αδειών παραμονής. Αντίθετα, στην Κύπρο οι κάτοχοι των αντίστοιχων αδειών θα πρέπει να επισκέπτονται τη χώρα μία φορά στα δύο χρόνια χωρίς κάποιο χρονικό όριο, ενώ στην Πορτογαλία θα πρέπει να παραμένουν στη χώρα για τουλάχιστον 2 βδομάδες ανά διετία, στην Ισπανία 6 μήνες ανά έτος, στην Ανδόρρα 90 μέρες ανά έτος.

Στον αντίποδα, στην Πορτογαλία και την Ισπανία ο κάτοχος της χρυσής άδειας παραμονής έχει δικαίωμα εργασίας, σε αντίθεση με την Ελλάδα.

Περαιτέρω, ενώ στην Ελλάδα η άδεια αυτή δίνει τη δυνατότητα απόκτησης της ελληνικής ιθαγένειας εντός 7 ετών, με την προϋπόθεση της 7χρόνης αδιάλειπτης διαμονής στη χώρα, κάποιες άλλες χώρες είναι πιο ανταγωνιστικές. Π.χ. στην Πορτογαλία, οι κάτοχοι των χρυσών αδειών μπορεί να αποκτήσουν ιθαγένεια σε 6 χρόνια, στη Βουλγαρία μετά από 5 χρόνια.

Σύμφωνα με πρόσφατα στατιστικά στοιχεία, η αποδοτικότητα του ελληνικού προγράμματος ανέρχεται στα 1 δισ. ευρώ^[15], τη στιγμή που το αντίστοιχο κυπριακό ανέρχεται στα 4 δισ. ευρώ μόνο για το έτος 2013^[16]. Από την έναρξη του προγράμματος το 2013 μέχρι και το πρώτο τετράμηνο του 2017 έχουν χορηγηθεί συνολικά 1.684 άδειες παραμονής στο πλαίσιο του προγράμματος Golden Visa, ενώ η Πορτογαλία κατάφερε να χορηγήσει περίπου διπλάσιο αριθμό αδειών κατά το ίδιο διάστημα. Μόνο το πρώτο τετράμηνο του τρέχοντος έτους έχουν χορηγηθεί 134 άδειες. Συνολικά, την πρώτη χρονιά του προγράμματος, το 2013, χορηγήθηκαν 20 άδειες, αυτές έφτασαν τις 455 το 2014, το 2015 στις 968, το 2016 στις 1.550 και μέχρι τώρα ανέρχονται σε 1.684. Από τις 1.684 άδειες, οι 701 έχουν χορηγηθεί σε Κινέζους πολίτες, 357 σε Ρώσους, 84 σε Αιγύπτιους, 81 σε Τούρκους, 79 σε Ουκρανούς, 78 σε Λιβανέζους, 53 σε Ιρακινούς, 45 σε Σύρους, 37 σε Ιορδανούς και 16 άδειες σε Σαουδάραβες.

Ποιοι είναι, λοιπόν, οι λόγοι μη επιλογής της Ελλάδας από τους υποψήφιους επενδυτές; Αναμφισβήτητα, επιρροή μεγάλη ασκεί ο γραφειοκρατικός μαραθώνιος της «Χρυσής Βίζας». Χρειάζονται περισσότερα από δέκα διαφορετικά πιστοποιητικά και ο χρόνος που απαιτείται για την ευόδωση του εγχειρήματος κυμαίνεται από 40 μέρες μέχρι τους τρεις μήνες. Παράλληλα, το μεταναστευτικό ζήτημα έχει υπερφορτώσει τον τελευταίο ενάμιση χρόνο τις αρμόδιες ελληνικές αρχές που είναι επιφορτισμένες και με το πρόγραμμα της «Χρυσής Βίζας». Το ίδιο το μεταναστευτικό δε και η συζήτηση που έχει πυροδοτήσει περί της ισχύος της Συνθήκης Σένγκεν και της συμμετοχής της Ελλάδας σε αυτήν αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες για τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων από τους εν δυνάμει αλλοδαπούς αγοραστές. Επιπλέον, σε αντίθεση με την Πορτογαλία και την Κύπρο, η Ελλάδα δεν διαθέτει έτοιμα συγκροτήματα κατοικιών προς πώληση στους ενδιαφερόμενους. Ως εκ τούτου, οι τελευταίοι πρέπει να υπολογίζουν σε μία χρονοβόρα διαδικασία αναζήτησης, επιλογής και αγοράς ακινήτου, όπως και της διαδικασίας μετεγγραφής. Προβλήματα δημιουργεί, επίσης, το γεγονός πως στην Ελλάδα το στοκ των προς πώληση ακινήτων φέρει, σε μεγάλο ποσοστό, βάρη έναντι του Δημοσίου ή έναντι τραπεζικών ιδρυμάτων. Ενδιαφέρον έχει και το προφίλ των υποψήφιων επενδυτών, καθώς μπορεί να επιθυμούν μέσω της αγοράς ακινήτων να αποκτήσουν πρόσβαση και στην αγορά εργασίας. Μία τέτοια δυνατότητα, όπως προαναφέραμε, δεν τους παρέχεται με τη χρυσή άδεια διαμονής στην Ελλάδα.

Για την αντιμετώπιση των ανωτέρω δυσχερειών, έχει δρομολογηθεί η δημιουργία ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας για την έκδοση βίζας για την καλύτερη και ταχύτερη εξυπηρέτηση των ξένων επενδυτών που θα επιτρέπει την ταχύτερη λήψη βιομετρικών στοιχείων^[17]. Περαιτέρω, εξετάζεται η μείωσή του ύψους αγοράς των ακινήτων στις 200.000 ευρώ, με ευκολίες πληρωμής στην καταβολή τους, λόγω των επιπλοκών από το capital control και το φορολογικό πλαίσιο, που έχουν περιπλέξει τη διαδικασία και έχουν κλονίσει την εμπιστοσύνη των ξένων^[18]. Και, τέλος, συζητείται η δυνατότητα απόκτησης χρυσής άδειας διαμονής με την αγορά όχι μόνο ακινήτων, αλλά και ομολόγων και μετοχών άνω των 250.000 ευρώ^[19].

Εν κατακλείδι, είναι εμφανές ότι με τη θέσπιση των golden visas εργαλειοποιήθηκαν τα μέσα μεταναστευτικής πολιτικής για την επίτευξη αποτελεσμάτων στην οικονομική πολιτική και άρχισε η ανάπτυξη ενός residence permit shopping. Οι χώρες της ΕΕ και κυρίως οι χώρες του νότου επιδίδονται σε έναν αγώνα προσφοράς των θελτικότερων όρων ως προς την παροχή αδειών διαμονής σε υποψήφιους επενδυτές, ώστε να μας επιτρέπει να κάνουμε πλέον, λόγο για ένα φαινόμενο Delaware^[20].

---

Μεγάλο μέρος της παρούσας εργασίας παρουσιάστηκε στο 7ο Νομικό Συνέδριο της ΕΑΝΔΑ στην Πάτρα στις 10-12/11/2017 με τίτλο «Αξιολόγηση της εφαρμογής του προγράμματος «golden visa»- συγκριτική επισκόπηση, προϋποθέσεις κτήσης, προκλήσεις».

[1] M. Van den Brink, Investment Residence and the Concept of Residence in EU law interactions, tensions and opportunities, Working Papers IMC-RP 2017/1, σελ. 7, διαθέσιμο σε: http://investmentmigration.org/download/investment-residence-concept-residence-eu-law-interactions-tensions-opportunities/ [τελευταία πρόσβαση στις 27/11/2017], Α. Shachar, Picking winners: Olympic citizenship and the global race for talent, Yale Law Journal, n. 120/2011, σελ. 2088-2139.

[2] Αξίζει να γίνει αναφορά και στην περίπτωση της Μάλτας, όπου αν κάποιος προχωρήσει σε επένδυση αξίας 900.000 ευρώ.

[3] Βλ. απόφαση ΣτΕ 460/2013, σύμφωνα με την οποία «ελάχιστος όρος και όριο των σχετικών νομοθετικών ρυθμίσεων για την απονομή της ελληνικής ιθαγένειας είναι η ύπαρξη γνησίου δεσμού του αλλοδαπού προς το ελληνικό κράτος και την ελληνική κοινωνία, τα οποία δεν είναι οργανισμοί ασπόνδυλοι και δημιουργήματα εφήμερα αλλά παριστούν διαχρονική ενότητα με ορισμένο πολιτιστικό υπόβαθρο, κοινότητα με σχετικώς σταθερά ήθη και έθιμα, κοινή γλώσσα με μακρά παράδοση, στοιχεία τα οποία μεταβιβάζονται από γενεά σε γενεά με την βοήθεια μικρότερων κοινωνικών μονάδων (οικογένεια) και οργανωμένων κρατικών μονάδων (εκπαίδευση). Εάν παρεγνωρίζετο η προϋπόθεση του ουσιαστικού δεσμού και ο νομοθέτης – εναλλασσόμενος κατά θεμελιώδη αρχή του δημοκρατικού πολιτεύματος – μπορούσε να τον αγνοήσει και να ελαχιστοποιήσει τα προσόντα κτήσεως της ιθαγενείας, τότε πρακτικώς θα μπορούσε και να προσδιορίσει αυθαιρέτως την σύνθεση του λαού, με την προσθήκη απροσδιορίστου αριθμού προσώπων ποικίλης προελεύσεως, με χαλαρή ή ανύπαρκτη ενσωμάτωση, με ό,τι τούτο θα συνεπήγετο για την συνταγματική τάξη και τη λειτουργία του πολιτεύματος, καθώς και την ομαλή, ειρηνική εξέλιξη της κοινωνικής ζωής, λαμβανομένου σοβαρά υπόψη και του γεγονότος ότι το status της ιθαγένειας είναι αμετάκλητο, αφού η σχετική συνταγματική ρύθμιση (άρθρο 4 παρ.3) απαγορεύει την αφαίρεση της ιθαγένειας πλην δύο περιοριστικά καθοριζομένων περιπτώσεων (εκούσια απόκτηση άλλης ιθαγένειας, ανάληψη σε ξένη χώρα υπηρεσίας αντίθετης προς τα εθνικά συμφέροντα)» (σκ. 6).

[4] Δυνατότητα απόκτησης της ελληνικής ιθαγένειας δίνεται σε όσους διαμένουν στη χώρα για 7 συναπτά έτη, με την προϋπόθεση της 7χρόνης αδιάλειπτης διαμονής σε αυτήν. Το άρ. 36^Α, παρ. 4 του Ν 4146/2013, επισημαίνει ότι το χρονικό διάστημα διαμονής βάσει των golden visas δεν συνυπολογίζεται για τη χορήγηση ιθαγένειας στους διαμένοντες.

[5] Εκ πρώτης όψης, οι γερμανικές ρυθμίσεις παρίστανται ως οι πιο χαλαρές σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ωστόσο, η αοριστία των εννοιών «της ύπαρξης οικονομικής ή τοπικής ανάγκης» και «της έλευσης θετικών επιπτώσεων στην οικονομία» δίνει μεγάλο περιθώριο διακριτικής ευχέρειας στη διοίκηση, η οποία μπορεί να περιορίσει δραστικά τον αριθμό των χορηγούμενων golden visas στη Γερμανία.

[6] Που θα αποτελέσει και το αντικείμενο της παρούσας εργασίας

[7] Χορήγηση αντίστοιχων αδειών, παράλληλα με την απόκτηση golden visa λόγω της απόκτησης ακίνητης περιουσίας, προβλέπονται α) στην Πορτογαλία, με τη μεταφορά κεφαλαίου 1.000.000 ευρώ και τη δημιουργία 10 θέσεων εργασίας ή με την επένδυση 350.000 ευρώ σε ερευνητικούς τομείς ή με την επένδυση 250.000 ευρώ στις τέχνες και τον πολιτισμό ή με την επένδυση 500.000 ευρώ για την αγορά μετοχών σε investment funds ή venture capital, β) στην Ισπανία με την επένδυση 2.000.000 ευρώ για το δημόσιο χρέος ή 1.000.000 ευρώ σε μετοχές ή 1.000.000 ευρώ σε investments funds, γ) στη Μάλτα με την επένδυση 275.000 ευρώ σε ομόλογα κρατικά ή με την επένδυση 900.000 ευρώ για την απόκτηση golden passport, δ) στη Λετονία με την επένδυση 200.000 ευρώ σε λετονική εταιρία ή με τη μεταφορά κεφαλαίου ύψους 300.000 ευρώ σε τραπεζικό λογαριασμό λετονικής τράπεζας, ε) στην Ολλανδία με την επένδυση 1.250.000 ευρώ σε ολλανδική εταιρεία ή κοινοπραξία, στ) στην Ιρλανδία με την επένδυση 1.000.000 ευρώ σε κρατικά ομόλογα ή σε ιρλανδική επιχείρηση για 3 χρόνια ή 500.000 ευρώ σε investments funds ή 500.000 ευρώ σε φιλανθρωπικούς σκοπούς, ζ) στην Αγγλία με την επένδυση 2.000.000 λίρες στην οικονομία.

[8] Βλ. αναλυτικότερα, Χορήγηση άδειας διαμονής στην Ελλάδα λόγω αγοράς ακινήτων ή στρατηγικής επένδυσης, Εγκύκλιος Υπουργείου Εξωτερικών, Ιούλιος 2013, http://www.mfa.gr/missionsabroad/images/stories/missions/uae/docs/adeies_ependytes_el.pdf [τελευταία πρόσβαση στις 27/11/2017].

[9] Ο ενδιαφερόμενος παρουσιάζεται αυτοπροσώπως στην Ελληνική Προξενική Αρχή της χώρας του ή της χώρας στην οποία διαμένει νόμιμα, υποβάλλει τα παρακάτω γενικά και κατά περίπτωση ειδικά δικαιολογητικά και καταβάλλει τα απαιτούμενα τέλη. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει και συνέντευξη. Η εθνική θεώρηση εισόδου που χορηγείται, έχει μέγιστη διάρκεια ισχύος ενός έτους.

Γενικά δικαιολογητικά

1) Αίτηση για θεώρηση μακράς παραμονής + πρόσφατη έγχρωμη φωτογραφία του αιτούντος.

2) Διαβατήριο με χρονική διάρκεια ισχύος η οποία πρέπει να υπερβαίνει κατά τρεις μήνες την καταληκτική ημερομηνία ισχύος της θεώρησης, το οποίο περιέχει τουλάχιστον δύο κενές σελίδες και έχει εκδοθεί εντός της προηγούμενης δεκαετίας.

3) Αντίγραφο ποινικού μητρώου των αλλοδαπών Αρχών. Σε περιπτώσεις όπου ο αιτών αποδεδειγμένα διαμένει σε χώρα διαφορετική από αυτή της καταγωγής του, για διάστημα μεγαλύτερο του έτους πριν από την υποβολή της αίτησης θεώρησης εισόδου, η Προξενική Αρχή μπορεί να ζητήσει επιπλέον την προσκόμιση ποινικού Μητρώου από την χώρα υπηκοότητας του αλλοδαπού, εφ’ όσον η χώρα διαμονής δεν απαιτεί ποινικό Μητρώου από την χώρα υπηκοότητας για να χορηγήσει άδεια διαμονής. Σε κάθε περίπτωση, εάν υφίσταται τελεσίδικη δικαστική απόφαση, ανεξαρτήτως ποινής, και προκειμένου να διακριβώνεται η συνάφεια του αδικήματος με λόγους που δημιουργούν κίνδυνο για τη δημόσια τάξη και ασφάλεια, ζητείται ειδική αιτιολογία και σταθμίζονται από την Προξενική Αρχή επί μέρους παράμετροι όπως η βαρύτητα του αδικήματος, η υποτροπή και η εν γένει παραβατική συμπεριφορά του υπηκόου τρίτης χώρας.

4) Ιατρικό πιστοποιητικό από αναγνωρισμένο κρατικό ή ιδιωτικό φορέα, από το οποίο να προκύπτει ότι ο υπήκοος τρίτης χώρας δεν πάσχει από νόσημα, το οποίο, σύμφωνα με τα διεθνή δεδομένα και την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (Π.Ο.Υ.), μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο για τη δημόσια υγεία καθώς από και άλλες λοιμώδεις, μεταδοτικές ή παρασιτικές ασθένειες, οι οποίες επιβάλλουν τη λήψη μέτρων για την προστασία της δημόσιας υγείας.

5) Ταξιδιωτική ασφάλιση, με διάρκεια ισχύος τουλάχιστον ενός έτους, με την οποία καλύπτονται τα έξοδα που μπορεί να προκύψουν σε περίπτωση επαναπατρισμού για ιατρικούς λόγους, για επείγουσα ιατροφαρμακευτική φροντίδα ή/και έκτακτη νοσοκομειακή περίθαλψη.

Ειδικά δικαιολογητικά

1) Στην περίπτωση που έχει ήδη ολοκληρωθεί η διαδικασία της αγοράς ή της μίσθωσης, απαιτούνται τα παρακάτω α΄ έως στ΄ δικαιολογητικά κατά περίπτωση: α) Αντίγραφο συμβολαίου αγοράς ακινήτου ή ακινήτων αξίας 250.000 ευρώ τουλάχιστον στο οποίο αναγράφεται ότι το συμβόλαιο δεν τελεί υπό όρους και αιρέσεις, και ότι το σύνολο του τιμήματος ανέρχεται σε ποσό ………. το οποίο καταβλήθηκε ολοσχερώς με δίγραμμη τραπεζική επιταγή ή με τραπεζική συναλλαγή  και αποδεικτικό μεταγραφής από το αρμόδιο υποθηκοφυλακείο ή

β) βεβαίωση συμβολαιογράφου (σε περίπτωση που κατά την αγορά του ακινήτου καταβλήθηκε ποσό μικρότερο των διακοσίων πενήντα(250.000) χιλιάδων ευρώ αλλά η σημερινή αντικειμενική αξία του ακινήτου υπερβαίνει ή είναι ίση του εν λόγω ποσού, στην οποία θα πρέπει να αναγράφεται, «Από τον έλεγχο του αριθ. ……. συμβολαίου αγοράς ακινήτου προκύπτει ότι καταβλήθηκε το τίμημα της αξίας του ακινήτου ολοσχερώς και το συμβόλαιο, δεν τελεί ΠΛΕΟΝ υπό όρους, αιρέσεις και προθεσμίες και η αντικειμενική αξία του ακινήτου, ως έχει σήμερα, ανέρχεται στο ποσόν …….»

γ) Αντίγραφο συμβολαιογραφικού εγγράφου μίσθωσης ξενοδοχειακών καταλυμάτων ή τουριστικών επιπλωμένων κατοικιών σε σύνθετα τουριστικά καταλύματα, από το οποίο να αποδεικνύεται η εφάπαξ καταβολή του ποσού των 250.000 ευρώ και στο οποίο να υφίσταται μνεία για χορήγηση σχετικού σήματος λειτουργίας από τον EOT και

Αποδεικτικό μεταγραφής του αρμόδιου υποθηκοφυλακείου στο οποίο έχει μεταγραφεί το σχετικό μισθωτήριο συμβόλαιο ή

δ) Συμβόλαιο αγοράς αγροτεμαχίου ή οικοπέδου και εργολαβικό συμφωνητικό ανέγερσης/αναπαλαίωσης κατοικίας κατατεθειμένο στην εφορία σύμφωνα με το νόμο και Οικοδομική άδεια στο όνομα του ενδιαφερομένου και

Τιμολόγια του/των εργολάβου/ων και τις αντίστοιχες εξοφλητικές αποδείξεις ή

ε) Σύμβαση χρονομεριστικής μίσθωσης τουλάχιστον δεκαετούς διάρκειας στην οποία να αναφέρεται το τίμημα που αντιστοιχεί κατ’ έτος και Αποδεικτικό μεταγραφής από το αρμόδιο υποθηκοφυλακείο και Βεβαίωση του EOT ότι έχει λάβει γνώση της κατάρτισης της συγκεκριμένης χρονομεριστικής Μίσθωσης

στ) Εάν ο ενδιαφερόμενος αλλοδαπός διαθέτει ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα μέσω νομικού προσώπου, του οποίου οι μετοχές ή τα εταιρικά μερίδια, του ανήκουν εξ ολοκλήρου, οφείλει να προσκομίσει, εκτός από τα παραπάνω και:

Αντίγραφο του καταστατικού του νομικού προσώπου όπου θα εμφαίνεται ότι ο πολίτης τρίτης χώρας είναι κάτοχος όλων των εταιρικών μεριδίων ή των μετοχών.

[10] Στην τελευταία αυτή περίπτωση, ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να προσκομίζει α) έγγραφα που αποδεικνύουν την οικονομική του δυνατότητα δηλ. βεβαίωση αναγνωρισμένης τράπεζας Α τάξεως ή επίσημου χρηματοδοτικού οργανισμού ή άλλου αναγνωρισμένου οργανισμού φύλαξης χρεογράφων με την οποία να πιστοποιείται η ύπαρξη τραπεζικών λογαριασμών ή λοιπών κινητών αξιών, ιδίως ομόλογα ή μετοχές, για την κάλυψη των κεφαλαίων της επένδυσης, τουλάχιστον διακοσίων πενήντα χιλιάδων 250.000 ευρώ και β) αντίγραφο σύμβασης ανάθεσης μεσιτείας σε δικηγορικό ή σε κτηματομεσιτικό γραφείο.

[11] Ή στην αρμόδια υπηρεσία του Δήμου διαμονής του, εάν η αρμοδιότητα δεν έχει ακόμη μεταφερθεί στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Aν υποβληθεί στον Δήμο ή Κοινότητα, τότε τα έγγραφα πρέπει εντός 15 ημερών να έχουν αποσταλεί στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση.

[12] Αν η περίπτωση αφορά στη μίσθωση ξενοδοχειακών καταλυμάτων ή τουριστικών επιπλωμένων κατοικιών σε σύνθετα τουριστικά καταλύματα, απαιτείται επιπλέον:

•Αντίγραφο συμβολαιογραφικού εγγράφου μίσθωσης ξενοδοχειακών καταλυμάτων ή τουριστικών επιπλωμένων κατοικιών σε σύνθετα τουριστικά καταλύματα, από το οποίο να αποδεικνύεται η εφάπαξ καταβολή του ποσού των 250.000 ευρώ και στο οποίο να υφίσταται μνεία για χορήγηση σχετικού σήματος λειτουργίας από τον ΕΟΤ.

•Αποδεικτικό μεταγραφής του αρμόδιου υποθηκοφυλακείου στο οποίο έχει μεταγραφεί το σχετικό μισθωτήριο συμβόλαιο.

•Βεβαίωση ασφαλιστικού φορέα για την κάλυψη εξόδων νοσηλείας και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.

[13] Εάν πρόκειται για αίτημα αρχικής χορήγησης άδειας διαμονής, η βεβαίωση χορηγείται και όταν λείπει η βεβαίωση περί υποβολής αίτησης σε ασφαλιστικό φορέα για την κάλυψη εξόδων νοσηλείας, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης ή πιστοποιητικό υγείας από ελληνικό κρατικό νοσηλευτικό ίδρυμα.

[14] Αν η αίτηση αφορά στα μέλη της οικογενείας του ατόμου που ζητά/ζήτησε άδεια διαμονής, απαιτείται, επιπλέον,:

•Βεβαίωση ασφαλιστικού φορέα για την κάλυψη εξόδων νοσηλείας και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.

•Πρόσφατο πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης αλλοδαπών αρχών, από το οποίο να προκύπτει ο συγγενικός δεσμός.

[15] Τα στοιχεία αυτά δόθηκαν στη δημοσιότητα από τον υφυπουργό Οικονομίας και Ανάπτυξης, Στέργιο Πιτσιόρλα. Βλ. Ο. Παναγιωτίδου, Πιτσιόρλας: Σε 1 δις ευρώ η απόδοση του προγράμματος «Golden Visa Greece», CNN Greece 09.06.2017, http://www.cnn.gr/news/politiki/story/84120/pitsiorlas–se-1-dis–eyro–i–apodosi–toy–programmatos–golden–visa–greece [τελευταία πρόσβαση στις 27/11/2017], Η. Μπέλλος, Άνθρακες ο θησαυρός στο πρόγραμμα εφαρμογής της ελληνικής «χρυσής βίζας», Καθημερινή 16.01.2017, http://www.kathimerini.gr/891725/article/oikonomia/ellhnikh-oikonomia/an8rakes-o-8hsayros-sto-programma-efarmoghs-ths-ellhnikhs-xryshs-vizas [τελευταία πρόσβαση στις 27/11/2017], Δ. Μανιφάβα, Το πρόγραμμα Golden visa έφερε κεφάλαια 1 δις ευρώ στην Ελλάδα, Καθημερινή 10.06.2017, http://www.kathimerini.gr/913312/article/oikonomia/ellhnikh-oikonomia/to-programma-golden-visa-efere-kefalaia-1-dis-eyrw-sthn-ellada [τελευταία πρόσβαση στις 27/11/2017]

[16] S. Farofli, D. Pegg και St. Orphanides, The billionaires investing in Cyprus in exchange for EU passports, The guardian, 17.09.2017, https://www.theguardian.com/world/2017/sep/17/the-billionaires-investing-in-cyprus-in-exchange-for-eu-passports [τελευταία πρόσβαση στις 27/11/2017].

[17] Δ. Μανιφάβα, ό.π., Ο. Παναγιωτίδου, ό.π.

[18] Η. Μπέλλος, ό.π.

[19] Δ. Μανιφάβα, ό.π.

[20] Βλ. Άννα-Μαρία Τονικίδου, Το φαινόμενο Delaware στην Ευρωπαϊκή Ένωση: το citizenship shopping και η Ελλάδα, ΕΜΕΔ 01/2018 (υπό δημοσίευση).