Ε. Κρίση επί του παραδεκτού της αίτησης
Με τα άρθρα 84,85 και 86 Ν 4636/2019 μεταφέρθηκαν στο εσωτερικό δίκαιο τα άρθρο 33, 35 και 38 της οδηγίας 2013/32/ΕΕ, ως εξής:
Άρθρο 84. «1. Οι Αρχές Απόφασης με σχετική απόφαση απορρίπτουν αίτηση διεθνούς προστασίαςως απαράδεκτη, εφόσον: α. άλλο κράτος-μέλος της Ε.Ε. έχει χορηγήσει στον αιτούντα καθεστώς διεθνούς προστασίας ή β. άλλο κράτος- μέλος της Ε.Ε. ή άλλο κράτος που δεσμεύεται από τον Κανονισμό (ΕΕ) 604/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου έχει αναλάβει την ευθύνη εξέτασης της σχετικής αίτησης, κατ’ εφαρμογή του Κανονισμού αυτού ή γ. ο αιτών απολαμβάνει επαρκούς προστασίας από χώρα που θεωρείται ως πρώτη χώρα ασύλου για αυτόν, σύμφωνα με το άρθρο 85 ή δ. κρίνουν ότι μία χώρα συνιστά ασφαλή τρίτη χώρα για τον αιτούντα, σύμφωνα με το άρθρο 56…».
Άρθρο 85. «Μία χώρα θεωρείται ως πρώτη χώρα ασύλου για τον αιτούντα με την προϋπόθεση ότι θα γίνει εκ νέου δεκτός στη χώρα αυτή, εάν αυτός έχει αναγνωρισθεί ως πρόσφυγας από αυτή και απολαμβάνει ακόμη της σχετικής προστασίας, ή απολαμβάνει άλλης αποτελεσματικής προστασίας στην εν λόγω χώρα, επωφελούμενος μεταξύ άλλων από την αρχή της μη επαναπροώθησης».
Στο άρθρο 86 του ν. 4375/2016, το οποίο αποτελεί ενσωμάτωση σε εθνική νομοθεσία του άρθρου 38 της οδηγίας 2013/32/ΕΕ ορίζεται, μεταξύ άλλων, ότι: «1. Μια χώρα θεωρείται ως ασφαλής τρίτη χώρα για ένα συγκεκριμένο αιτούντα, όταν πληρούνται σωρευτικά τα εξής κριτήρια: α. δεν απειλούνται η ζωή και η ελευθερία του λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, συμμετοχής σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα, ή πολιτικών πεποιθήσεων, β. η χώρα αυτή τηρεί την αρχή της μη επαναπροώθησης, σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης, γ. δεν υπάρχει κίνδυνος σοβαρής βλάβης για τον αιτούντα κατά το άρθρο 15 του Π.δ. 141/2013, δ. η χώρα αυτή απαγορεύει την απομάκρυνση κάποιου σε χώρα όπου κινδυνεύει να υποστεί βασανιστήρια ή σκληρή, απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση ή τιμωρία, όπως ορίζεται στο διεθνές δίκαιο, ε. υπάρχει η δυνατότητα να ζητηθεί το καθεστώς του πρόσφυγα και, στην περίπτωση που ο αιτών αναγνωρισθεί ως πρόσφυγας, να του χορηγηθεί προστασία σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης και στ. ο αιτών έχει σύνδεσμο με την εν λόγω τρίτη χώρα, βάσει του οποίου θα ήταν εύλογο για αυτόν να μεταβεί σε αυτή. Η διέλευση του αιτούντος από τρίτη χώρα μπορεί, σε συνδυασμό με συγκεκριμένες περιστάσεις που τον αφορούν, ιδίως (α) τον χρόνο παραμονής του σε αυτή, (β) ενδεχόμενη επαφή ή αντικειμενική και υποκειμενική δυνατότητα επαφής με τις αρχές, για πρόσβαση σε εργασία ή χορήγηση δικαιώματος διαμονής, (γ) ενδεχόμενη, προηγούμενη της διέλευσης, διαμονή, όπως ενδεικτικά επισκέψεις μακράς διάρκειας ή σπουδές, (δ) ύπαρξη οποιωνδήποτε ακόμη και μακρινών συγγενικών δεσμών, (ε) ύπαρξη κοινωνικών ή επαγγελματικών ή πολιτιστικών σχέσεων, (στ) ύπαρξη ιδιοκτησίας, (ζ) σύνδεση με ευρύτερη κοινότητα, (η) γνώση της οικείας γλώσσας, (θ) γεωγραφική εγγύτητα της χώρας καταγωγής, να θεωρηθεί ως σύνδεσμος του αιτούντος με την τρίτη χώρα, βάσει του οποίου θα ήταν εύλογο για αυτόν να μεταβεί σε αυτή. 2. Η συνδρομή των ως άνω κριτηρίων εξετάζεται ανά περίπτωση και για κάθε αιτούντα ξεχωριστά, εκτός αν η τρίτη χώρα έχει χαρακτηριστεί ως γενικά ασφαλής και εμπεριέχεται στον εθνικό κατάλογο ασφαλών τρίτων χωρών. 3. … 4. Σε περίπτωση έκδοσης απόφασης που βασίζεται αποκλειστικά στο παρόν άρθρο, οι Αρμόδιες Αρχές Παραλαβής ενημερώνουν σχετικά τον αιτούντα και του χορηγούν έγγραφο με το οποίο ενημερώνονται οι αρχές της εν λόγω τρίτης χώρας ότι η αίτηση δεν έχει εξεταστεί επί της ουσίας. 5. … ».
Επισημαίνεται, ότι εν προκειμένω ο εθνικός νομοθέτης, προχώρησε ένα βήμα παρακάτω σε σχέση με τα οριζόμενα πέντε (5) κριτήρια στο άρθρο 38 της οδηγίας 2013/32/ΕΕ και θέσπισε και έκτο κριτήριο, ήτοι αυτό του συνδέσμου, προκειμένου να υπάρξει η απαιτούμενη από την ελληνική νομοθεσία πεποίθηση περί της «ασφάλειας» της εκάστοτε προς εξέταση τρίτης χώρας αναφορικά με κάθε αίτηση διεθνούς προστασίας που τίθεται υπόψη των ελληνικών αρχών ασύλου.
Σύμφωνα με τις ανωτέρω διατάξεις, προκειμένου να θεωρηθεί ως ασφαλής μια τρίτη χώρα για ένα συγκεκριμένο αιτούντα άσυλο πρέπει να πληρούνται σωρευτικώς όλα τα κριτήρια που προβλέπονται στην παρ. 1 του προαναφερόμενου άρθρου 86 του ν. 4375/2016. Επίσης, σύμφωνα με την παρ. 2 του ίδιου άρθρου και νόμου, η συνδρομή των εν λόγω κριτηρίων πρέπει να εξετάζεται ανά περίπτωση και για κάθε αιτούντα ξεχωριστά. Ανάμεσα δε στα κριτήρια που προβλέπονται στις ανωτέρω διατάξεις είναι η ύπαρξη συνδέσμου του αιτούντος άσυλο με τη συγκεκριμένη τρίτη χώρα, βάσει του οποίου θα ήταν εύλογο να μεταβεί σε αυτή. Κατά την έννοια δε, της διάταξης αυτής, η διέλευση του αιτούντος από τρίτη χώρα μπορεί, σε συνδυασμό με συγκεκριμένες περιστάσεις που τον αφορούν όπως, μεταξύ άλλων, ο χρόνος παραμονής του σε αυτή ή το γεγονός ότι η χώρα αυτή βρίσκεται πλησίον της χώρας καταγωγής του, να θεωρηθεί ως σύνδεσμος του αιτούντος με την τρίτη χώρα, βάσει του οποίου θα ήταν αντικειμενικά εύλογο για αυτόν να μεταβεί σε αυτή (ΣτΕ Ολομ. 2347/2017σκ. 61). Για την ύπαρξη δε συνδέσμου με την Τουρκία, δεν απαιτείται η δημιουργία ισχυρών βιοτικών σχέσεων και πραγματικής κατάστασης άξιας προστασίας προκειμένου να διαπιστωθεί η πλήρωση του κριτηρίου στ΄, ενώ, το γεγονός ότι ο αιτών επέλεξε να μην αναζητήσει εργασία ή να οργανώσει με οποιονδήποτε άλλο τρόπο τη ζωή του, διότι είχε εξαρχής την πρόθεση να φθάσει στην Ελλάδα όχι για λόγους σχετιζόμενους με φόβο δίωξης στην Τουρκία αλλά για λόγους οικονομικούς, ανάγεται στην ελεύθερη βούλησή του και δεν μπορεί να αξιολογηθεί προκειμένου να αποκλεισθεί η ύπαρξη συνδέσμου με την εν λόγω χώρα, στοιχείο το οποίο αξιολογείται υπό τις συγκεκριμένες περιστάσεις της εκάστοτε κρινόμενης υποθέσεως (ΣΤΕ 2347/2017 σκ. 62)
Στην κρινόμενη υπόθεση με την προσβαλλομένη απόφαση απορρίφθηκαν οι ισχυρισμοί των προσφευγόντων, ότι στην περίπτωσή τους δεν υπάρχει «σύνδεσμος» με την Τουρκία, βάσει του οποίου θα ήταν εύλογο να μεταβούν στην χώρα αυτή, με την αιτιολογία ότι «καθώς η διέλευση των αιτούντων από την Τουρκία, σε συνδυασμό με άλλες περιστάσεις που τον αφορούν (όπως, μεταξύ άλλων, ο χρόνος παραμονής του σε αυτή ή το γεγονός ότι η χώρα αυτή βρίσκεται πλησίον της χώρας καταγωγής του) αποτελούν στοιχεία βάσει των οποίων μπορεί να θεωρηθεί εύλογο για αυτούς να μεταβούν σε αυτή. Εξάλλου έχει κριθεί ότι δεν απαιτείται η δημιουργία ισχυρών βιοτικών σχέσεων και πραγματικής κατάστασης άξιας προστασίας προκειμένου να διαπιστωθεί η πλήρωση του εν λόγω κριτηρίου (Βλ. σχετικά κριτήρια σε ΣτΕ Ολομ. 2348/2017)» (σκέψη IV της προσβαλλόμενης).
Με βάση όλα τα προεκτεθέντα και αναφορικά με τη διερεύνηση ύπαρξης του απαιτούμενου «συνδέσμου» μεταξύ τωνπροσφευγόντωνκαι της Τουρκίας, η Επιτροπή, συνυπολογίζοντας τα στοιχεία του χρόνου διαμονής αυτών στη χώρα αυτή (10 ημέρες), της μη ύπαρξης υποστηρικτικού περιβάλλοντος, της μη ανάπτυξης επαγγελματικών, βιοτικών σχέσεων κλπ. και ιδίως, συνεκτιμώντας όλα όσα περιγράφηκαν στη σκέψη Δ3 της παρούσας σχετικά με το ιστορικό και πραγματικό πλαίσιο το οποίο περιγράφει τις πρόσφατες τούρκικες στρατιωτικές επιχειρήσεις εντός συριακών εδαφών και κατά κουρδικών στόχων, καθώς και ότι οι προσφεύγοντεςεγκατέλειψαν λόγω του πολέμου αυτού τον τόπο καταγωγής τους(χωριό … στο …της Συρίας) και εγκαταστάθηκαν στην Τουρκία, κρίνει ότι τα ανωτέρω πολεμικά γεγονότα που έχουν μεσολαβήσει πρόσφατα, έχουν, ανεπανόρθωτα διαρρήξει τον όποιο «δεσμό» των προσφευγόντων με την προς εξέταση ασφαλή τρίτη χώρα, καθώς υπήρξε καταλυτικός ο ρόλος της πρόσφατης τουρκικής στρατιωτικής δραστηριότητας επί συριακών εδαφών, όπου ευρίσκεται η κατοικία των προσφευγόντων …, καθιστώντας πλέον ήσσονος, συγκριτικά, σημασίας, την όποια άλλη κάθε είδους βιοτική σχέση τουςμε την Τουρκία. Αυτό αποτυπώνεται άλλωστε και στην συνέντευξη των προσφευγόντων οι οποίοικατ΄επανάληψη και επίμονα αναφέρουνότι δεν νιώθουν την Τουρκία ως ασφαλή τρίτη χώρα.
Ενόψει των όσων έγιναν δεκτά ανωτέρω, η Επιτροπή κρίνει ότι δεν πληρούται στην περίπτωση των προσφευγόντων η υπό στοιχείο στ΄ προϋπόθεση της παραγράφου 1 του άρθρου 86 του Νόμου 4636/2019, ήτοι δεν υφίσταται ο απαιτούμενος κατά νόμο σύνδεσμος, βάσει του οποίου θα ήταν εύλογο για αυτούς να μεταβούν στην Τουρκία.
Συνεπώς, δεν συντρέχει στην περίπτωσή των προσφευγόντων το ανωτέρω κριτήριο με στοιχείο στ΄ του άρθρου 86 Ν 4636/2019 και με δεδομένη την απαιτούμενη σωρευτική πλήρωση καθενός εκ των προβλεπόμενων στο νόμο κριτηρίων, η Τουρκία δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ασφαλής τρίτη χώρα για τους προσφεύγοντες, ενώ παρέλκει ως αλυσιτελής η εξέταση της συνδρομής των λοιπών πέντε κριτηρίων.
Κατ’ ακολουθίαν, μη νομίμως απορρίφθηκε η αίτηση χορήγησης ασύλου που κατέθεσαν οι προσφεύγοντες, ως απαράδεκτη, λόγω ύπαρξης ασφαλούς τρίτης χώρας και επειδή περαιτέρω δεν προκύπτει ότι συντρέχει κάποιος άλλος λόγος απαραδέκτου από τους προβλεπόμενους στο άρθρο 84 του Νόμου 4636/2019, η προσβαλλόμενη πράξη πρέπει να ακυρωθεί, να κριθεί η αίτησή της παραδεκτή και να εξετασθεί στην ουσία. […]